Ünlü daralması nedir 10 tane örnek?
Ünlü daralması nedir ve örnekleri?
Ünlü daralması, Türkçedeki ses olaylarından biridir. a veya e ünlüleriyle biten bir fiile -yor eki getirildiğinde, fiilin son hecesindeki ünlü, ı, i, u, veya ü ünlülerinden birine dönüşür: sakla + yor > saklıyor. dile + yor > diliyor. kutla + yor > kutluyor.
Ünlü daralmasına ne denir?
Ünlü daralması, Türkçedeki ses olaylarından biridir. Türkçede “a – e” geniş ünlüleri ile biten fillere “-yor” eki getirildiğinde, fiilin sonundaki geniş ünlüler daralarak “ı – i – u – ü” dar ünlülerine dönüşür. Bu kurala ünlü daralması denir.
Anlamıyor da ünlü daralması var mı?
Türkçede a, e ünlüleri ile biten fiillerin şimdiki zaman çekiminde, söyleyişte de yazımda da a ünlüsü ı, u; e ünlüsü i, ü olur: başlıyor ( E/A(KÖK)Değişimi(Ünlü Kalınlaşması): “Ben” ve “sen” zamirleri yönelme hali eki –e aldığı zaman köklerindeki ince e ünlüleri kalınlaşarak a olur: Ben-e→bana, sen-e→sana… Son sesi a veya e olan fiil kök ve gövdelerine, şimdiki zaman eki (-yor) getirildiğinde kelime sonundaki sesli daralır. Bunun sebebi “y”nin daraltıcı etkisidir: söyle-yor>söyl(ü)yor. anla-yor>anl(ı)yor. Örneğin Şahıs Zamirlerinden biri olan ”Ben” kelimesine yönelme eki getirildiğinde ”Ben – e değil” Bana şeklinde yazılır ve bu şekilde telaffuz edilir. Aynı şekilde ”Sen” zamiri de ”Sana” biçiminde yazılır. ”E” harfinin ”A”ya dönüşmesi ünlü değişimine örnek olarak gösterilebilir. Ünlü aşınmasının diğer bir adı ise ünlü birleşmesi olmaktadır. Ünlü aşınması ile pek çok kelimede rastlamak mümkündür. Türkçede genel olarak iki ünlü harf bir araya gelmez. Bu durum kelimenin anlam bütünlüğünü bozan ve okunuş ile kullanım açısından da sorun yaratır. Bu sebepten dolayı bazı kelimeler birleşirken ünlü düşmesi yaşanır. Meydana gelen bu ünlü düşmesine ise ünlü aşınması denmektedir. Örneğin Şahıs Zamirlerinden biri olan ”Ben” kelimesine yönelme eki getirildiğinde ”Ben – e değil” Bana şeklinde yazılır ve bu şekilde telaffuz edilir. Aynı şekilde ”Sen” zamiri de ”Sana” biçiminde yazılır. ”E” harfinin ”A”ya dönüşmesi ünlü değişimine örnek olarak gösterilebilir. “de-” ve “ye-” fiil köklerine gelecek zaman, istek kipi, sıfat-fiil ve zarf-fiil eki getirildiğinde veya başka bir ek getirilip de araya -y- kaynaştırma harfi girdiğinde, bu sesler (a, e) daralarak ı, i, u, ü olur. Not: deyince, deyip örneklerindeki e, yazıda korunur. ne-ye>niye kelimesinde de daralma vardır. Dilimizde kelimeler ek aldığında, köklerinde değişiklik olmaz. Bu kural iki kelime için geçersizdir. Buna göre, “ben, sen” sözcüklerine ismin –e hali (yönelme durumu) eki getirildiğinde kökteki e sesleri a’ya dönüşür ve bu ses olayına “ünlü değişmesi” denir. Ünlü Düşmesi Konu Anlatımlı Örnekleri Buna orta hece düşmesi de denir: Örnekler: ağız→ağzı, burun→burnu, koyun(bağır, döş)→koynuna, alın→alnı, oğul→oğlu, gönül→gönlüm, beniz,→benzi, ömür→ömrüm, cürüm→cürmü, hüküm→hükmü, fikir→fikri… Türkçe’de kelimeler ek aldığında, köklerinde değişiklik olmaz. Bu kural iki kelime için geçersizdir. Buna göre, “ben, sen” sözcüklerine ismin –e hali (yönelme durumu) eki getirildiğinde kökteki e sesleri a’ya dönüşür. Buna ünlü değişmesi denir. Türkçede “-k” ile biten yani ünsüz ile biten kelimeler, “-cık, -cik” eklerini aldıklarında kelimenin sonundaki “-k” düşer. Örneğin; “ufak-cık → ufacık” şeklinde örnek verebiliriz. Bazı birleşik sözcüklerin oluşumunda ünsüz düşmesi meydana gelebilir. “Üst-teğmen / üsteğmen” şeklinde örnek gösterebiliriz. Ünlüyle biten bir sözcükle ünlüyle başlayan diğer bir sözcüğün birleşmesi esnasında bir düşme yaşanmaktadır. İki ünlü yan yana gelemeyeceği için bu sözcüklerde görülen ünlü düşmesine ünlü aşınması denir.Bana ünlü daralması mı?
Ünlü daralması nedir ve örnekler?
Ünlü değişmesi nedir ve örnekler?
Ünlü aşınmasının diğer adı nedir?
Aşınma ne demek?
Ünlü değişimi nedir örnek?
Niye ünlü daralması var mı?
Bana ve sana kelimesinde ne var?
Ünlü düşmesi nedir örnekler?
Ünlü değişmeleri nelerdir?
Ünsüz değişimi nedir örnekleri?
Ünlü aşınması ne demek?