Ünlü daralması nasıl ayırt edilir?
Ünlü daralmasını nasıl anlarız?
Ünlü daralması, Türkçedeki ses olaylarından biridir. a veya e ünlüleriyle biten bir fiile -yor eki getirildiğinde, fiilin son hecesindeki ünlü, ı, i, u, veya ü ünlülerinden birine dönüşür: sakla + yor > saklıyor. dile + yor > diliyor.
Ünlü daralması nedir ve örnekler?
Son sesi a veya e olan fiil kök ve gövdelerine, şimdiki zaman eki (-yor) getirildiğinde kelime sonundaki sesli daralır. Bunun sebebi “y”nin daraltıcı etkisidir: söyle-yor>söyl(ü)yor. anla-yor>anl(ı)yor.
Daralma kuralı nedir?
Türkçede a, e ünlüleri ile biten fiillerin şimdiki zaman çekiminde, söyleyişte de yazımda da a ünlüsü ı, u; e ünlüsü i, ü olur: başlıyor ( Bunun haricinde birleşik isim oluşturan bazı isimlerde de ünlü düşmesi görülür: kahve-altı = kahvaltı (aradaki e harfi düşmüştür) ne-için = niçin (aradaki e harfi düşmüştür) ne-asıl = nasıl (aradaki e harfi düşmüştür) Yoktur. “git-> gid” sözcüğünde sadece ses olayı olarak ünsüz yumuşaması durumu vardır. E/A(KÖK)Değişimi(Ünlü Kalınlaşması): “Ben” ve “sen” zamirleri yönelme hali eki –e aldığı zaman köklerindeki ince e ünlüleri kalınlaşarak a olur: Ben-e→bana, sen-e→sana… Ünlü Daralmasına 10 Tane Örnek Örneğin Şahıs Zamirlerinden biri olan ”Ben” kelimesine yönelme eki getirildiğinde ”Ben – e değil” Bana şeklinde yazılır ve bu şekilde telaffuz edilir. Aynı şekilde ”Sen” zamiri de ”Sana” biçiminde yazılır. ”E” harfinin ”A”ya dönüşmesi ünlü değişimine örnek olarak gösterilebilir. Ünlü aşınmasının diğer bir adı ise ünlü birleşmesi olmaktadır. Ünlü aşınması ile pek çok kelimede rastlamak mümkündür. 1- İki heceli ve ikinci hecesinde “ı, i, u, ü” dar ünlüleri bulunan bazı sözcükler ünlü harfle başlayan bir ek aldıklarında sözcüğün ikinci hecesindeki “ı, i, u, ü” dar ünlü harf düşer. Bu duruma ünlü düşmesi adı verilir. NOT: İkilemelerde ve özel adlarda ünlü düşmesi olmaz. Ünlü Düşmesi Konu Anlatımlı Örnekleri Buna orta hece düşmesi de denir: Örnekler: ağız→ağzı, burun→burnu, koyun(bağır, döş)→koynuna, alın→alnı, oğul→oğlu, gönül→gönlüm, beniz,→benzi, ömür→ömrüm, cürüm→cürmü, hüküm→hükmü, fikir→fikri… NOT : Ünsüzle biten kelimelere –yor eki geldiğinde, kelimenin kökü ile ekin arasına ı, i, u, ü yardımcı sesleri gelir. Bu, ünlü daralması ile karıştırılmamalıdır. Buna göre, aşağıdaki kelimelerde ünlü daralması yoktur: Oturuyor, iniyor, bakıyor… Örneğin Şahıs Zamirlerinden biri olan ”Ben” kelimesine yönelme eki getirildiğinde ”Ben – e değil” Bana şeklinde yazılır ve bu şekilde telaffuz edilir. Aynı şekilde ”Sen” zamiri de ”Sana” biçiminde yazılır. ”E” harfinin ”A”ya dönüşmesi ünlü değişimine örnek olarak gösterilebilir. Dilimizde kelimeler ek aldığında, köklerinde değişiklik olmaz. Bu kural iki kelime için geçersizdir. Buna göre, “ben, sen” sözcüklerine ismin –e hali (yönelme durumu) eki getirildiğinde kökteki e sesleri a’ya dönüşür ve bu ses olayına “ünlü değişmesi” denir. NOT : Ünsüzle biten kelimelere –yor eki geldiğinde, kelimenin kökü ile ekin arasına ı, i, u, ü yardımcı sesleri gelir. Bu, ünlü daralması ile karıştırılmamalıdır. Buna göre, aşağıdaki kelimelerde ünlü daralması yoktur: Oturuyor, iniyor, bakıyor…Nasıl ünlü düşmesi var mı?
Gidiyor da ünlü daralması var mı?
Bana ünlü daralması mı?
Ünlü daralması nedir 10 tane örnek?
Ünlü değişmesi nedir ve örnekler?
Ünlü aşınmasının diğer adı nedir?
Hangi durumlarda ünlü düşmesi olmaz?
Ünlü düşmesi nedir ve örnekler?
Iniyor da daralma var mı?
Ünlü değişimi nedir örnek?
Bana ve sana kelimesinde ne var?
Bakıyor da ünlü daralması var mı?