Ünlü daralması nedir örnek cümleler?
Ünlü daralması nedir 10 tane örnek?
Ünlü Daralmasına 10 Tane Örnek
- solla-yor – solluyor.
- özle-yor – özlüyor.
- bekle-yor – bekliyor.
- sevme-yor – sevmiyor.
- gezme-yor – gezmiyor.
- başla-yor – başlıyor.
- yaşa-yor – yaşıyor.
- gelme-yor – gelmiyor.
Ünlü daralmasına ne denir?
Ünlü daralması, Türkçedeki ses olaylarından biridir. Türkçede “a – e” geniş ünlüleri ile biten fillere “-yor” eki getirildiğinde, fiilin sonundaki geniş ünlüler daralarak “ı – i – u – ü” dar ünlülerine dönüşür. Bu kurala ünlü daralması denir.
Anlamıyor ünlü daralması var mı?
Türkçede a, e ünlüleri ile biten fiillerin şimdiki zaman çekiminde, söyleyişte de yazımda da a ünlüsü ı, u; e ünlüsü i, ü olur: başlıyor ( “Ünlü daralması nedir?” sorusunun cevabını şu şekilde verebiliriz: Türkçede bir kural olarak “a ve e” geniş ünlüsüyle biten bir fiile şimdiki zaman eki olan “-yor” eki getirildiğinde fiilin sonundaki “a” ünlüsü daralarak “u ya da ı”ya, “e” ünlüsü de “ü ya da i”ye dönüşür. Dilimizdeki bu kurala “Ünlü Daralması” denir. Son sesi (a) ya da (e) ile biten fiil kök kelimeler için, şimdiki zaman (yor) eki getirildiğinde yaşanan daralmaya ünlü daralması denmektedir. Buradaki temel sebebi ise (y) harfinin daraltıcı etkisidir. O yüzden fiil kök kelimeye şimdiki zaman eki geldiğinde daralma yaşanır. NOT : Ünsüzle biten kelimelere –yor eki geldiğinde, kelimenin kökü ile ekin arasına ı, i, u, ü yardımcı sesleri gelir. Bu, ünlü daralması ile karıştırılmamalıdır. Buna göre, aşağıdaki kelimelerde ünlü daralması yoktur: Oturuyor, iniyor, bakıyor… E/A(KÖK)Değişimi(Ünlü Kalınlaşması): “Ben” ve “sen” zamirleri yönelme hali eki –e aldığı zaman köklerindeki ince e ünlüleri kalınlaşarak a olur: Ben-e→bana, sen-e→sana… İki heceli ve ikinci hecesinde ı, i, u, ü dar ünlüleri bulunan bazı kelimeler ünlü harf ile başlayan bir ek aldıkları zaman kelimenin ikinci hecesindeki ı, i, u, ü dar ünlü harf düşer. Bu duruma Türkçe ses bilgisinde ünlü düşmesi adı verilir. Örneğin Şahıs Zamirlerinden biri olan ”Ben” kelimesine yönelme eki getirildiğinde ”Ben – e değil” Bana şeklinde yazılır ve bu şekilde telaffuz edilir. Aynı şekilde ”Sen” zamiri de ”Sana” biçiminde yazılır. ”E” harfinin ”A”ya dönüşmesi ünlü değişimine örnek olarak gösterilebilir. Örnekler: Alın-ı→alnı, karın-ı→karnı, oğul-u →oğlu, boyun-u→boynu, akıl-ı→aklı, fikir-i→cisim-i→ cismi, gönül-ü→ gönlü, zülüf-ün→ zülfün ; ayır-ıl→ ayrıl-, çevir-e→ çevre, devir-il-→ devril-, sıyır-ıl-→sıyrıl-, kıvır-ım→ kıvrım, ayır- ıntı→ayrıntı, devir-e→ devre, yalın-ız→yalnız, yanıl-ış→ yanlış… Ünlü aşınmasının diğer bir adı ise ünlü birleşmesi olmaktadır. Ünlü aşınması ile pek çok kelimede rastlamak mümkündür. Türkçede genel olarak iki ünlü harf bir araya gelmez. Bu durum kelimenin anlam bütünlüğünü bozan ve okunuş ile kullanım açısından da sorun yaratır. Bu sebepten dolayı bazı kelimeler birleşirken ünlü düşmesi yaşanır. Meydana gelen bu ünlü düşmesine ise ünlü aşınması denmektedir. “de-” ve “ye-” fiil köklerine gelecek zaman, istek kipi, sıfat-fiil ve zarf-fiil eki getirildiğinde veya başka bir ek getirilip de araya -y- kaynaştırma harfi girdiğinde, bu sesler (a, e) daralarak ı, i, u, ü olur. Not: deyince, deyip örneklerindeki e, yazıda korunur. ne-ye>niye kelimesinde de daralma vardır. Türkçede “a – e” geniş ünlüleri ile biten fillere “-yor” eki getirildiğinde, fiilin sonundaki geniş ünlüler daralarak “ı – i – u – ü” dar ünlülerine dönüşür. Bu kurala ünlü daralması denir. Bunun haricinde birleşik isim oluşturan bazı isimlerde de ünlü düşmesi görülür: kahve-altı = kahvaltı (aradaki e harfi düşmüştür) ne-için = niçin (aradaki e harfi düşmüştür)Ünlü daralması nedir 10 sınıf?
Niçin ünlü daralması?
Bakıyor da ünlü daralması var mı?
Bana ünlü daralması mı?
Niye ünlü düşmesi?
Ünlü değişmesi nedir ve örnekler?
Ünlü düşmesi nedir örnekler?
Ünlü aşınmasının diğer adı nedir?
Aşınma ne demek?
Niye de daralma var mı?
Ünlü daralması nasıl ayırt edilir?
Niçin kelimesinde ünlü düşmesi?